 | Jaworzno | ||
|
Obóz w Jaworznie powstał w czerwcu 1943. Niemiecka spółka Energie Versorgung Oberschlesien AG (EVO) budując w Jaworznie elektrownię potrzebowała taniej siły roboczej. Ponieważ codzienny transport więźniów z Auschwitz byłby nieopłacalny, na miejscu został zbudowany obóz, do którego przewieziono więźniów z więzienia karnego w Sosnowcu, angielskich więźniów wojennych z Lamsdorfu ze Stalagu VIII oraz uciekinierów z Auschwitz, razem ok. 640 osób, które budowały obóz. Podobóz "Neu Dachs" podlegał władzom Auschwitz-Birkenau, jego komendantem był porucznik SS Bruno Pfuetze, jego zastępcą Paul Weissman. Kadra obozowa liczyła ok. 300 esesmanów. Obóz był źródłem bardzo wysokich dochodów, które wpływały na konto KL Auschwitz. W obozie przebywało ok. 3500 osób. Więźniowie pracowali przy budowie elektrowni "Wilhelm" i w kopalniach węgla kamiennego. Na wieść o zbliżającym się froncie obóz został zlikwidowany, spośród 3600 więźniów 3200 zostało przewiezionych do Buchenwaldu. W obozie pozostało ok. 400 osób.
W kwietniu 1945 na terenie byłego obozu hitlerowskiego władze komunistyczne założyły Centralny Obóz Pracy dla Niemców, żołnierzy Armii Krajowej, polskich działaczy niepodległościowych i początkowo niewielkiej grupy Ukraińców. Od kwietnia 1947 roku do obozu przychodziły duże transporty Ukraińców w związku z prowadzoną akcją "Wisła". Obóz zlikwidowano na początku 1949 i w jego miejscu zostało utworzone Progresywne Więzienie dla Młodocianych w Jaworznie. Istniało do 1956. Przebywali w nim skazani za opozycyjną działalność wobec systemu komunistycznego, którzy nie skończyli 21 lat. Na Osiedlu Stałym przy ul. Grunwaldzkiej znajduje się pomnik na mogile zbiorowej więźniów podobozu rozstrzelanych przez esesmanów 17 stycznia 1945 podczas ewakuacji. | |  |
| |||
