Zapomniane Obozy

Strona archiwalna

 
Jelcz

Jeden z największych (z około 80 istniejących) podobozów obozu Gross-Rosen. Był przeznaczony dla kilku tysięcy mężczyzn i został ulokowany we wsi Fünfteichen (Pięć Stawów), dzisiejsze Miłoszyce w gminie Jelcz-Laskowice. Arbeitslager (obóz pracy) istniał w Fünfteichen od 1 grudnia 1943. Więźniowie pracowali w zakładach zbrojeniowych "Friedrich Krupp - Bertha Werke" oraz w innych przedsiębiorstwach, które wykonywały prace przy rozbudowie tych zakładów. W fabryce Kruppa w sześciu potężnych halach pracowało w 1944 roku ok. sześciu tysięcy więźniów i dwóch tysięcy robotników cywilnych. Droga z obozu Fünfteichen do fabryki miała trzy kilometry. Po licznych próbach ucieczki Niemcy ustawili po obu stronach drogi kolczaste zabezpieczenia. Obóz był rozlokowany na przestrzeni 42 hektarów przy linii kolejowej biegnącej do Wrocławia. Pilnowało go ok. 200 esesmanów. 21 stycznia 1945 nastąpiła ewakuacja obozu, wszystkich więźniów mogących poruszać się o własnych siłach ewakuowano do macierzystego obozu Gross-Rosen. Chorzy pozostali w barakach szpitalnych (ok. 800 osób). Z sześciu tysięcy więźniów, którzy opuścili Fünfteichen, na miejsce przeznaczenia dotarło cztery tysiące.  

Zanim powstał obóz w Fünfteichen istniał wcześniej inny w miejscowości Markstädt (przedwojenna nazwa Laskowic). Znajdował się na terenie wsi Laskowice, za parkiem pałacowym. Na wiosnę 1942 przebywało w nim już prawdopodobnie ok. 1 500 więźniów, a w marcu lub kwietniu 1942 kolejnych 700 więźniów zostało przywiezionych z obozu policyjnego w Sosnowcu. Więźniowie zostali ulokowani w 20 nowych barakach. W 1942 ruszyły prace przygotowawcze poprzedzające budowę zakładów Kruppa. Więźniowie przygotowywali teren pod budowę zakładów zbrojeniowych, prowadzili prace niwelacyjne i budowali drogi dojazdowe. W listopadzie 1942 pracowało 600, a w grudniu tego roku 890 więźniów. Uznano, że jest to zbyt mało, stąd decyzja o budowie nowego obozu. Obóz w Markstädt (Laskowice) został zlikwidowany w 1943 roku, więźniów przeniesiono do Miłoszyc i razem z innymi zakwaterowano w nowych, częściowo jeszcze pustych barakach.

W najbliższej okolicy istniał jeszcze obóz w Rattwitz (Ratowice). Był przeznaczony dla robotników przymusowych, pełnił funkcję zakładu wychowawczego (Erziehungslager). Przebywało tam ok. 1 200 więźniów, którzy też byli zatrudnieni przy budowie fabryki Kruppa.

Po obozach Fünfteichen pozostało bardzo niewiele śladów, nieliczne ocalałe budynki użytkował PGR. Po obozie w Markstädt pozostały tylko fragmenty bunkrów. O obozach przypomina mogiła w lasku w Miłoszycach, pomnik postawiony niedaleko szosy Ratowice-Wrocław; granitowy krzyż i głaz postawiony przy "bramie miłoszyckiej" Jelczańskich Zakładów Samochodowych oraz duży pomnik odlany ze stali, poświęcony pamięci pomordowanych więźniów, na terenie wspomnianych zakładów. Pamiątki i dokumenty obozowe zgromadzone są w Muzeum Jelczańskim.

świadkowie
 
Dom Spotkan z Historią Ośrodek Karta Ośrodek Karta EACEA