Podobóz Dyhernfurth II powstał na terenie Brzegu Dolnego (obecnie woj. dolnośląskie) w 1943 roku. Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej na terenie miasta pod nadzorem firmy LURANIL z Ludwigshafen rozpoczęto budowę zakładów chemicznych. Zakłady te o nazwie Anorgana G.m.b.H produkowały bojowe środki chemiczne takie jak tabun i sarin, którymi napełniano bomby lotnicze i pociski artyleryjskie. Powstanie filii obozu Gross-Rosen w Dyhernfurth związane było z funkcjonowaniem i rozbudową fabryki na potrzeby wojny. Podobóz Dyhernfurth II, systematycznie rozbudowywany, zlokalizowany był obok fabryki Anorgana. Przebywało w nim około trzech tysięcy więźniów, z których większość stanowili Polacy i Rosjanie – pracowali przy rozbudowie zakładów, wykonywali prace ziemne i budowlane. Dodatkowo z pracy więźniów korzystały także inne zakłady. Na terenie obozu działał rewir.

W Brzegu Dolnym istniała od lata 1943 również druga filia Gross Rosen o nazwie Dyhernfurth I, zlokalizowana na terenie fabryki Anorgana. Przebywało tu około 450 osób. Ze względu na tajny charakter pracy więźniowie obu obozów byli od siebie izolowani. Ewakuacja obozu Dyhernfurth II rozpoczęła się 24 stycznia 1945. Do miejsca przeznaczenia – obozu centralnego Gross Rosen – dotarł co trzeci więzień z około trzech tysięcy idących w tzw. marszu śmierci.

Po wojnie na terenie obozu powstało osiedle mieszkaniowe dla pracowników zakładów chemicznych. Zostało ono zlikwidowane w latach 70. ze względu na szkodliwe oddziaływanie zakładu. Do dnia dzisiejszego niewiele zostało z obozu i późniejszego osiedla – fragmenty ogrodzenia, dwa częściowo zburzone baraki. Obóz do tej pory nie został upamiętniony.

• Bolesław Fabrowski